Ο νέος σχεδιασμός αφορά στα μη χρησιμοποιούμενα μέρη του λιμανιού του Βελιγραδίου στο και η ανάπλαση της περιοχής ανατέθηκε στον Daniel Libeskind έπειτα από διαγωνισμό.
Το λιμάνι βρίσκεται ανάμεσα στη περιοχή “Dorćol” της πόλης και αποτελεί ένα από τα πιο διαθέσιμα μέρη για ανάπλαση στην πόλη αυτή τη στιγμή .Η έκταση της περιοχής που πρόκειται να ανασχεδιαστεί είναι 107 Hα τα οποία χαρακτηρίζονται από μείξη χρήσεων.
Η κατάσταση της περιοχής, προτού ιδιωτικοποιηθεί και αποφασιστεί η ανάπλαση του, μπορεί να περιγραφεί ως εξής : διαθέτει παλιές αποθήκες εμπορευμάτων, μεταφορές διαμετακομιστικού εμπορίου, και γενικότερα χαρακτηριζόταν από αποδιοργάνωση του χώρου. Το λιμάνι, παρότι βρίσκεται πολύ κοντά στο κέντρο της πόλης, μόνο 10 λεπτά μακριά, δεν επικοινωνούσε καθόλου με την υπόλοιπη πόλη.
Βασικές αρχές της αναδιοργάνωσης της πόλης είναι οι ακόλουθες :
Γειτονιές :
Πέρα από την περιοχή ανάπτυξης που διαμορφώνεται παράλληλα πραγματοποιείται μία σύνδεση διαφορετικών περιοχών, κάθε μια από τις οποίες όμως διατηρεί το διαφορετικό και μοναδικό χαρακτήρα της. Πιο αναλυτικά, η όλη περιοχή που προτείνεται να ανασχεδιαστεί διαιρείται σε 7 περιοχές, με ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό. Κάθε μία θα μπορούσε να είναι μία αυτάρκης συνοικία, καθώς στο εσωτερικό της υπάρχει μία πληθώρα χρήσεων. Κάθε γειτονιά διαθέτει επίσης και χώρους για ξεκούραση σε μορφή καλά οργανωμένων χώρων πρασίνου. Επειδή ο κύριος στόχος του project είναι να δημιουργήσει νέες αυτοδύναμες περιοχές, παρ όλη τη μεγάλη αστικοποίηση του χώρου, κάθε μία από τις γειτονιές που δημιουργούνται στο σύνολό της ενδυναμώνει τον αυτάρκη χαρακτήρα της περαν μέσω των άλλων χρήσεων που φιλοξενεί και με ένα μεγάλο πάρκο, προσφέροντας στους κατοίκους νέους, φιλικούς και βιώσιμους υπαίθριους χώρους στις περιοχές όπου κατοικούν. Εκτός από το μεγάλο αστικό πάρκο, ο σχεδιασμός διαθέτει πληθώρα διαφορετικών τόπων συνάντησης – υπαίθριων αστικών χώρων, οι οποίες θα διασφαλίσουν τη λειτουργία αλλά και την ποιότητα της ταυτότητας κάθε γειτονιάς.
Κάθε γειτονιά παρέχει στον επισκέπτη μια διαφορετική εμπειρία. Οι γειτονιές εμφανίζουν ποικιλομορφία ως προς τις χαράξεις των οδών, της σχέσης των κτηρίων με τους υπαίθριους χώρους (δομημένο αδόμητο), τα ύψη των κτιρίων σε κάθε περιοχή. Ποικιλία εμφανίζεται και στο χαρακτήρα του δημόσιου χώρου. Η διαφορετική μορφή κάθε γειτονιάς αντιστοιχεί σε ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει χώρους συνάντησης των κατοίκων – χώροι υπαιθρίων δραστηριοτήτων και κάποια τοπόσημα. Με διαφορετικούς χειρισμούς αναδεικνύονται τα μοναδικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα κάθε περιοχής τα οποία συνθέτουν την ιδιαίτερη ταυτότητά της. Παρ όλη τη μεγάλη έκταση της περιοχής επέμβασης, με αυτό το τρόπο αποφεύγεται η αρχιτεκτονική επανάληψη, και δημιουργούνται νέα και ενδιαφέρονται περιβάλλοντα στην πόλη.
Όλες οι γειτονιές σχεδιάζονται .όπως έχει ήδη αναφερθεί για λόγους αυτάρκειας, για να φιλοξενούν μία ποικιλία χρήσεων, ενώ οι δημόσιοι χώροι συνάντησης δίνουν ζωντάνια στην πόλη με τη συνεχή φιλοξενία ποικιλίας δραστηριοτήτων. Οι κύριοι δρόμοι στις συγκεκριμένες περιοχές αποτελούν λεωφόρους και αποτελούν χώρους εμπορίου και αναψυχής, φιλοξενώντας καταστήματα, καφετέριες και εστιατόρια, ενώ οι μεγάλοι και μικροί χώροι πρασίνου που αναδύονται στον αστικό ιστό προσδίδουν μία νότα χαλάρωσης
Σε πολλά σημεία, ο νέος χαρακτήρας της πόλης συνδέεται με τον παλαιό. Οι χαράξεις των οδών και τον τετραγώνων ακολουθούν σε κλίμακα και τις αναλογίες τη παλαιάς πόλη, ενώ παράλληλα λαμβάνουν μέρος στο παιχνίδι των πιο σύγχρονων χωρικών σχέσεων που επιχειρούνται να δημιουργηθούν.
Οι γειτονιές χαρακτηρίζονται από υψηλή δόμηση , η οποία εξισορροπείται με την ένταξη ανοιχτών χώρων, του πάρκου και των χώρων που προωθούνται από την ανάπλαση του θαλάσσιου μετώπου . Επομένως, η νέα ανάπτυξη βιώνεται ως αναπόσπαστο τμήμα της καρδιάς της πόλης, ακολουθώντας τους κανόνες της παλιάς, διαμορφώνοντας όμως και τους δικούς της κανόνες προσθέτοντας τις νέες ποιότητες και διαμορφώνοντας μία νέα εμπειρία της πόλης. Με την ανάμειξη χώρων κατοικίας και υπαίθριων χώρων, ο αρχιτέκτονας κατορθώνει να ανατρέψει τη πυκνή δόμηση που χαρακτηρίζει το παλιό τμήμα του Βελιγραδίου. Κάποιο είχαν ενστάσεις για το αν το νέο τμήμα της πόλης θα δένει αρμονικά με το περιβάλλον του, όμως ο αρχιτέκτονας ελπίζει πως η μελλοντική εξέλιξη της πόλης θα εναρμονιστεί με της αρχές του project του.
Κεντρικό πάρκο
Ένα γραμμικό πάρκο 16 εκταρίων συνδέει τις γειτονιές μεταξύ τους και τις συνδέει επίσης με του θαλάσσιο μέτωπο. Σε αντιστοιχία με το Σέντραλ Παρκ στη Νέα Υόρκη, το πάρκο διαμορφώνει έναν χώρο ελκυστικό για τους κατοίκους στην πόλη, προσφέροντας μία ποικιλία τοπίων και δημόσιων χώρων φιλικών προς τους πολίτες μέσα στην ίδια τους την πόλη. Οι διάφορες περιοχές του πάρκου είναι διαχωρισμένες θεματικά και παρέχουν διαφορετικές λειτουργίες, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά μονάδες ή σε συνέχεια. Η μετάβαση στις διάφορες περιοχές του πάρκου γίνεται είτε από υπόγειες διαβάσεις είτε με πεζογέφυρες, εξασφαλίζοντας έτσι την ασφαλή μετάβαση των πεζών προς στις συγκεκριμένες περιοχές.
Ανάπλαση λιμανιού και παραποτάμιου μετώπου.
Το μέτωπο διαχωρίζεται σε διάφορες ενότητες ενσωματώνοντας νέα και παλιά στοιχεία. Οι επενδυτές άλλωστε, προσανατολίζονται σε μία πολυλειτουργική οργάνωση και του λιμανιού, σπάζοντας έτσι τον παλιότερο μονοκεντρικό πυρήνα της πόλης. Η νέα περιοχή που δημιουργείται κατ απάιτηση των επενδυτών από τον Libeskind, θα προσελκύσει κόσμο, σε μία προσπάθεια να επιστρέψει στις λειτουργίες που θα έπρεπε να είχε.
Το σχέδιο για το παραποτάμιο μέτωπο του Βελιγραδίου ενσωματώνει τα ήδη υπάρχοντα τοπόσημα στους δημόσιους χώρους, με σκοπό να αναδείξουν του σε συνδυασμό με το στοιχείο του νερού την ιδιαίτερη ταυτότητα του συγκεκριμένου σημείου της πόλης. . Η οδός Francuska, η οποία παρέχει άμεση σύνδεση του λιμανιού με το κέντρο της πόλης του Βελιγραδίου, επεκτείνεται μέχρι το Δούναβη, δημιουργώντας στο λιμάνι μια πλατεία. Εκείνο το σημείο επιλέγει ο αρχιτέκτονας για να σχεδιάσει τον “Icon Tower”, έναν πύργο ύψους 60-70 ορόφων ο οποίος θα κυριαρχεί στο λιμάνι και ίσως σε όλο το Βελιγράδι, καθώς θα είναι ορατός από όλα τα σημαντικά σημεία της πόλης πχ η πλατεία της Δημοκρατίας της πόλης, και ειδικότερα από το Δούναβη. Ο πύργος αυτός θα αποτελεί το νέο τοποόσημο της πόλης , ένα νέο προορισμό και σημείο αναφοράς για τους κατοίκους. Η μορφή του πύργου προέρχεται από τους δύο ποταμούς της πόλης, το Sava και τον Δούναβη, που αγκαλιάζουν την πόλη Βελιγραδίου σαν ένα κόσμημα. Περιλαμβάνει χώρους γραφείων, ένα ξενοδοχείο, κατοικίες - διαμερίσματα καθώς επίσης και ένα δημόσιο παρατηρητήριο.
Στο λιμάνι επίσης προβλέπεται η δημιουργία ενός πολιτιστικού κέντρου επαναχρησιμοποιώντας δύο υπάρχοντα κτίσματα από μπετόν. Με αυτόν το τρόπο δημιουργείται μια συμβολική πύλη στο λιμάνι.. Κάτω από τα δύο κτίρια, ένα πολιτιστικό κέντρο χτίζεται ως σύμβολο του μετασχηματισμού του λιμανιού. Σε αυτές τις 2 κατασκευές έχουν δοθεί νέες χρήσεις και ενσωματώνονται στο νέο χαρακτήρα της πόλης
Δύο νέες λεωφόροι επεκτείνονται από την οδό Dunavska σε έναν περίπατο στις όχθες του ποταμού, οι οποίος διαμορφώνονται σαν μια αστική παραλία.Έτσι, παράγεται ένα νέο είδος αστικού χώρου. Μια συνεχής πορεία πεζών και ποδηλάτων συνδέει τη μαρίνα Dorçol με το δυτικό τμήμα της πόλης στη γέφυρα Pançevo και επεκτείνεται έτσι προς την ανατολή. Το όριο του παλιού λιμανιού αποκτά νέο χαρακτήρα με τις με τις διαβάσεις πεζών, κτήρια στο νερό και με την κλιμακούμενη διάταξη θέσεων. Οι γειτονιές γύρω από το λιμάνι διαμορφώνουν ένα πυκνό πλέγμα των οδών και των πλατειών, που δημιουργεί ένα εξ ολοκλήρου νέο δίκτυο για τους πεζούς στη πόλη του Βελιγραδίου.
Το λιμάνι βρίσκεται ανάμεσα στη περιοχή “Dorćol” της πόλης και αποτελεί ένα από τα πιο διαθέσιμα μέρη για ανάπλαση στην πόλη αυτή τη στιγμή .Η έκταση της περιοχής που πρόκειται να ανασχεδιαστεί είναι 107 Hα τα οποία χαρακτηρίζονται από μείξη χρήσεων.
Η κατάσταση της περιοχής, προτού ιδιωτικοποιηθεί και αποφασιστεί η ανάπλαση του, μπορεί να περιγραφεί ως εξής : διαθέτει παλιές αποθήκες εμπορευμάτων, μεταφορές διαμετακομιστικού εμπορίου, και γενικότερα χαρακτηριζόταν από αποδιοργάνωση του χώρου. Το λιμάνι, παρότι βρίσκεται πολύ κοντά στο κέντρο της πόλης, μόνο 10 λεπτά μακριά, δεν επικοινωνούσε καθόλου με την υπόλοιπη πόλη.
Βασικές αρχές της αναδιοργάνωσης της πόλης είναι οι ακόλουθες :
- αναζωογόνηση θαλάσσιου μετώπου
- πιο προσβάσιμοι χώροι
- συνδυασμός παλιού και καινούριου χαρακτήρα του λιμανιού και της πόλης, συγχωνεύοντας αυτά τα στοιχεία της πόλης σε ένα καινοτόμο πλέγμα μέσα στον αστικό ιστό.
- διατήρηση της ιδιαίτερης ταυτότητας του λιμανιού.
Γειτονιές :
Πέρα από την περιοχή ανάπτυξης που διαμορφώνεται παράλληλα πραγματοποιείται μία σύνδεση διαφορετικών περιοχών, κάθε μια από τις οποίες όμως διατηρεί το διαφορετικό και μοναδικό χαρακτήρα της. Πιο αναλυτικά, η όλη περιοχή που προτείνεται να ανασχεδιαστεί διαιρείται σε 7 περιοχές, με ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό. Κάθε μία θα μπορούσε να είναι μία αυτάρκης συνοικία, καθώς στο εσωτερικό της υπάρχει μία πληθώρα χρήσεων. Κάθε γειτονιά διαθέτει επίσης και χώρους για ξεκούραση σε μορφή καλά οργανωμένων χώρων πρασίνου. Επειδή ο κύριος στόχος του project είναι να δημιουργήσει νέες αυτοδύναμες περιοχές, παρ όλη τη μεγάλη αστικοποίηση του χώρου, κάθε μία από τις γειτονιές που δημιουργούνται στο σύνολό της ενδυναμώνει τον αυτάρκη χαρακτήρα της περαν μέσω των άλλων χρήσεων που φιλοξενεί και με ένα μεγάλο πάρκο, προσφέροντας στους κατοίκους νέους, φιλικούς και βιώσιμους υπαίθριους χώρους στις περιοχές όπου κατοικούν. Εκτός από το μεγάλο αστικό πάρκο, ο σχεδιασμός διαθέτει πληθώρα διαφορετικών τόπων συνάντησης – υπαίθριων αστικών χώρων, οι οποίες θα διασφαλίσουν τη λειτουργία αλλά και την ποιότητα της ταυτότητας κάθε γειτονιάς.
Κάθε γειτονιά παρέχει στον επισκέπτη μια διαφορετική εμπειρία. Οι γειτονιές εμφανίζουν ποικιλομορφία ως προς τις χαράξεις των οδών, της σχέσης των κτηρίων με τους υπαίθριους χώρους (δομημένο αδόμητο), τα ύψη των κτιρίων σε κάθε περιοχή. Ποικιλία εμφανίζεται και στο χαρακτήρα του δημόσιου χώρου. Η διαφορετική μορφή κάθε γειτονιάς αντιστοιχεί σε ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει χώρους συνάντησης των κατοίκων – χώροι υπαιθρίων δραστηριοτήτων και κάποια τοπόσημα. Με διαφορετικούς χειρισμούς αναδεικνύονται τα μοναδικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα κάθε περιοχής τα οποία συνθέτουν την ιδιαίτερη ταυτότητά της. Παρ όλη τη μεγάλη έκταση της περιοχής επέμβασης, με αυτό το τρόπο αποφεύγεται η αρχιτεκτονική επανάληψη, και δημιουργούνται νέα και ενδιαφέρονται περιβάλλοντα στην πόλη.
Όλες οι γειτονιές σχεδιάζονται .όπως έχει ήδη αναφερθεί για λόγους αυτάρκειας, για να φιλοξενούν μία ποικιλία χρήσεων, ενώ οι δημόσιοι χώροι συνάντησης δίνουν ζωντάνια στην πόλη με τη συνεχή φιλοξενία ποικιλίας δραστηριοτήτων. Οι κύριοι δρόμοι στις συγκεκριμένες περιοχές αποτελούν λεωφόρους και αποτελούν χώρους εμπορίου και αναψυχής, φιλοξενώντας καταστήματα, καφετέριες και εστιατόρια, ενώ οι μεγάλοι και μικροί χώροι πρασίνου που αναδύονται στον αστικό ιστό προσδίδουν μία νότα χαλάρωσης
Σε πολλά σημεία, ο νέος χαρακτήρας της πόλης συνδέεται με τον παλαιό. Οι χαράξεις των οδών και τον τετραγώνων ακολουθούν σε κλίμακα και τις αναλογίες τη παλαιάς πόλη, ενώ παράλληλα λαμβάνουν μέρος στο παιχνίδι των πιο σύγχρονων χωρικών σχέσεων που επιχειρούνται να δημιουργηθούν.
Οι γειτονιές χαρακτηρίζονται από υψηλή δόμηση , η οποία εξισορροπείται με την ένταξη ανοιχτών χώρων, του πάρκου και των χώρων που προωθούνται από την ανάπλαση του θαλάσσιου μετώπου . Επομένως, η νέα ανάπτυξη βιώνεται ως αναπόσπαστο τμήμα της καρδιάς της πόλης, ακολουθώντας τους κανόνες της παλιάς, διαμορφώνοντας όμως και τους δικούς της κανόνες προσθέτοντας τις νέες ποιότητες και διαμορφώνοντας μία νέα εμπειρία της πόλης. Με την ανάμειξη χώρων κατοικίας και υπαίθριων χώρων, ο αρχιτέκτονας κατορθώνει να ανατρέψει τη πυκνή δόμηση που χαρακτηρίζει το παλιό τμήμα του Βελιγραδίου. Κάποιο είχαν ενστάσεις για το αν το νέο τμήμα της πόλης θα δένει αρμονικά με το περιβάλλον του, όμως ο αρχιτέκτονας ελπίζει πως η μελλοντική εξέλιξη της πόλης θα εναρμονιστεί με της αρχές του project του.
Κεντρικό πάρκο
Ένα γραμμικό πάρκο 16 εκταρίων συνδέει τις γειτονιές μεταξύ τους και τις συνδέει επίσης με του θαλάσσιο μέτωπο. Σε αντιστοιχία με το Σέντραλ Παρκ στη Νέα Υόρκη, το πάρκο διαμορφώνει έναν χώρο ελκυστικό για τους κατοίκους στην πόλη, προσφέροντας μία ποικιλία τοπίων και δημόσιων χώρων φιλικών προς τους πολίτες μέσα στην ίδια τους την πόλη. Οι διάφορες περιοχές του πάρκου είναι διαχωρισμένες θεματικά και παρέχουν διαφορετικές λειτουργίες, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά μονάδες ή σε συνέχεια. Η μετάβαση στις διάφορες περιοχές του πάρκου γίνεται είτε από υπόγειες διαβάσεις είτε με πεζογέφυρες, εξασφαλίζοντας έτσι την ασφαλή μετάβαση των πεζών προς στις συγκεκριμένες περιοχές.
Ανάπλαση λιμανιού και παραποτάμιου μετώπου.
Το μέτωπο διαχωρίζεται σε διάφορες ενότητες ενσωματώνοντας νέα και παλιά στοιχεία. Οι επενδυτές άλλωστε, προσανατολίζονται σε μία πολυλειτουργική οργάνωση και του λιμανιού, σπάζοντας έτσι τον παλιότερο μονοκεντρικό πυρήνα της πόλης. Η νέα περιοχή που δημιουργείται κατ απάιτηση των επενδυτών από τον Libeskind, θα προσελκύσει κόσμο, σε μία προσπάθεια να επιστρέψει στις λειτουργίες που θα έπρεπε να είχε.
Το σχέδιο για το παραποτάμιο μέτωπο του Βελιγραδίου ενσωματώνει τα ήδη υπάρχοντα τοπόσημα στους δημόσιους χώρους, με σκοπό να αναδείξουν του σε συνδυασμό με το στοιχείο του νερού την ιδιαίτερη ταυτότητα του συγκεκριμένου σημείου της πόλης. . Η οδός Francuska, η οποία παρέχει άμεση σύνδεση του λιμανιού με το κέντρο της πόλης του Βελιγραδίου, επεκτείνεται μέχρι το Δούναβη, δημιουργώντας στο λιμάνι μια πλατεία. Εκείνο το σημείο επιλέγει ο αρχιτέκτονας για να σχεδιάσει τον “Icon Tower”, έναν πύργο ύψους 60-70 ορόφων ο οποίος θα κυριαρχεί στο λιμάνι και ίσως σε όλο το Βελιγράδι, καθώς θα είναι ορατός από όλα τα σημαντικά σημεία της πόλης πχ η πλατεία της Δημοκρατίας της πόλης, και ειδικότερα από το Δούναβη. Ο πύργος αυτός θα αποτελεί το νέο τοποόσημο της πόλης , ένα νέο προορισμό και σημείο αναφοράς για τους κατοίκους. Η μορφή του πύργου προέρχεται από τους δύο ποταμούς της πόλης, το Sava και τον Δούναβη, που αγκαλιάζουν την πόλη Βελιγραδίου σαν ένα κόσμημα. Περιλαμβάνει χώρους γραφείων, ένα ξενοδοχείο, κατοικίες - διαμερίσματα καθώς επίσης και ένα δημόσιο παρατηρητήριο.
Στο λιμάνι επίσης προβλέπεται η δημιουργία ενός πολιτιστικού κέντρου επαναχρησιμοποιώντας δύο υπάρχοντα κτίσματα από μπετόν. Με αυτόν το τρόπο δημιουργείται μια συμβολική πύλη στο λιμάνι.. Κάτω από τα δύο κτίρια, ένα πολιτιστικό κέντρο χτίζεται ως σύμβολο του μετασχηματισμού του λιμανιού. Σε αυτές τις 2 κατασκευές έχουν δοθεί νέες χρήσεις και ενσωματώνονται στο νέο χαρακτήρα της πόλης
Δύο νέες λεωφόροι επεκτείνονται από την οδό Dunavska σε έναν περίπατο στις όχθες του ποταμού, οι οποίος διαμορφώνονται σαν μια αστική παραλία.Έτσι, παράγεται ένα νέο είδος αστικού χώρου. Μια συνεχής πορεία πεζών και ποδηλάτων συνδέει τη μαρίνα Dorçol με το δυτικό τμήμα της πόλης στη γέφυρα Pançevo και επεκτείνεται έτσι προς την ανατολή. Το όριο του παλιού λιμανιού αποκτά νέο χαρακτήρα με τις με τις διαβάσεις πεζών, κτήρια στο νερό και με την κλιμακούμενη διάταξη θέσεων. Οι γειτονιές γύρω από το λιμάνι διαμορφώνουν ένα πυκνό πλέγμα των οδών και των πλατειών, που δημιουργεί ένα εξ ολοκλήρου νέο δίκτυο για τους πεζούς στη πόλη του Βελιγραδίου.
